- دستورالعمل مقابله با تغییرات ابعادی به دلیل تغییرات دما ، در ساختار ساختمان ها :
تمام ساختمان ها به علت تغییرات دمائی در معرض انبساط و انقباض در زمان ساخت و بعد از آن میباشند و همواره تحت تأثیر شرایط اقلیمی ، دستگاه های حرارتی در داخل ساختمان هستند .
همان طوری که دمای گرمایشی به آرامی اثر میکند به همین آرامی هم روی ساختمان اثر میگذارند. سیستم های گرمایشی باعث انقباض میشوند که انتخاب مصالح پوشش درز نیز بر این منوال انجام میگیرد.
چرا می بایست درز انقطاع طراحی شود:
نکته کلیدی موفقیت در طراحی یک ساختمان ، قبول لزوم لحاظ نمودن تغییرات جزئی در اجزاء ساختمان و مهم بودن و موثر بودن تجمع این تغییرات کوچک در اجزا کوچک است و خصوصاً در ساختمان های وسیع و عریض از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشند .
درزهای اجرائی که در تمام سطوح کف، دیوار و سقف های ساختمان وجود دارند اگر پیش بینی نشوند ضررها و هزینه های جبران ناپذیری به بار می آورند.
درزهای انقطاع درچه جاهایی هستند:
جهت جا نمائی باید چند نکته را مد نظر داشت: جای اصلی آن محل هایی است که حرکات متفاوت دارند. برای مثال : محلی که بنای دیگری به بنای موجود اضافه شده باشد و یا دو مصالح مختلف درجنب یکدیگر استفاده شود، و یا اگر ساختمان اسکلت فلزی و تیرچه بلوک ها با پیش ساخته ها کنار هم باشد محلی بسیار مناسب جهت درز انقطاع هستند و همچنین محل هایی که تغییرات ژئومتریک دارند نیز الزام تعبیه درز اجرائی دارند.
انواع درزهای اجرائی:
بهترین تدبیر جهت مقابله باعکس العمل و انبساط و انقباض های حرارتی ، تعبیه کردن دو پایه مجزا از هم و با فاصله ، در بین دو قسمت ساختمان و یا بین دو ساختمان میباشد.در حالی که این مورد یکی از مطلوب ترین راه حل و بهترین گزینه ها میباشد ، از گران ترین و پر هزینه ترین ها هم بشمار میرود.
توجه داشته باشید که استفاده از اتصالات برشی با سوراخ های طولانی توصیه نمیشود. بولت ها تمایل دارند به طرف سوراخ ها بچرخند و گپ را ببندند در حالی که سوراخ های بلند و حرکت های محدود را کمتر به وجود می آورند و انبساطات و انقباضات حرارتی نیاز به ظرفیت های حرکتی بیشتری دارند.
سوالات رایج در مورد درز ژوئن ها
1) درزهای ژوئن چه کاری انجام میدهند؟
درزهای زوئن به منظور خنثی کردن اثر انبساطات و انفباضات ناشی از حرارت محیط در مصالح به طور ایمن ، جذب لرزش ها، اتصال قطعات و اعضاء ساختمان ها و بناها به یکدیگر و هماهنگی حرکتی در زمان های لرزش و ریزش طراحی شده اند.
2) آیا درزهای ژوئن در بتن ها هم مورد نیاز هستند؟
در پیاده روها نیاز به درزهای انبساط نیست، ولی تعبیه درزهای انقباض در هر 5 فوت باعث میشود تا قطعات پوششی پیاده رو ها منفرداً و به سهولت حرکت کنند.
3)چرا درزهای ژوئن اهمیت دارند؟
دزهای انقباضی عضوی طراحی شده جهت خنثی نمودن ایمن انبساط و انقباض ناشی از دمای محیطی مصالح ساختمانی مختلف هستند. این درزها لرزه ها را جذب و زلزله و ریزش های زمینی را خنثی مینمایند.
4)تفاوت بینExpansion joints و Movement control joints چیست؟
درزهای کنترل، معمولاً در دیواره های بتن و جهت جلوگیری از ترک های ناشی از جمع شدگی بتن استفاده میشوند. یک مفصل کنترلی ، یک مفصل عمودی مستمر پر شده با ملات الاستومری است که یک طرف آن آزاد است و میتواند تنش های کششی در سراسر مفصل را خنثی نماید.
درزهای کنترل نمیتوانند انبساطات بنائی را کاهش دهند و اغلب جهت انتقال بارهای جانبی در سراسر مفصل تعبیه میگردند و ترک های سطحی بتن را کنترل میکنند ولی Expansion joints هابرای جا بجائی حرارتی و رطوبتی ، اصولاً در ساختار ساختمان ها استفاده میشوند و ساختمان ها را به دو بخش تقسیم میکنند.
درزهای انبساط یک اتصال عمودی یا افقی مستمرهستند.
5)چه موقع باید درزهای ژوئن در بتن استفاده شود؟
دهانه گپ ها باید از 10 تا 15 فوت باشند، برای استفاده از گپ جهت درز انقباض، گپ ها باید حداقل 4/1 ضخامت اسلب باشند ، این گپ ها باید در طول زمانی 4-3 ساعت پس از بتن ریزی انجام و تمام شوند.
6)چرا در ساختمان ها یابد درزهای انعطاف پذیر ایجاد شوند؟
در بنای ساختمان ها، جهت رفع و مقابله با تنش های حاصل از انیساط و انقباض های ناشی از تغییرات دما و حرکت های لرزه ای زمینی، درزهای اجرائی جدا کننده قسمت های ساختمان از یکدیگر طراحی میشوند.
7)چرا درزهای ژوئن در زیر لایه سخت تعبیه میشوند؟
جهت مقاطع میتوانند در امتداد عرضی و یا طولی باشند.
درزهای ژوئن به دلیل وجود گرما و تغییرات رطوبتی در لایه زیرین در امتداد عرضی تعبیه میشوند تا اجازه حرکت (انبساط و انقباض) اسلب بتنی را فراهم آورند.
8) گپ عرضی در بتن چیست؟
یک گپ اجرائی عرضی ساختمانی یک درز بین اسلب است که هنگام بتن ریزی در زمان های مختلف ایجاد میشود. این نوع درز میتواند در اشکال طولی و یا عرضی بتن باشد.
9) درز ژوئن در مصالح آجری چیست؟
درزهای اجرائی، مصالح آجری را در قسمت حد فاصل آجرکاری به دو قسمت تقسیم و تنش های ناشی از انقباض و انبساط تغییرات دما و لرزش های زمینی و رطوبت مصالح را خنثی میکنند،این درزها میتوانند در امتداد عرضی و یا طولی باشند.
10)آیا بتن ممکن است منبسط و یا منقبض شود؟
بسیاری از مصالح در گرما منبسط و در سرما منقبض میشوند. بتن هم تحت تأثیر دما منبسط و منقبض میشود. بتن نمیتواند خارج از قاعده انبساط و انقباض دمایی باشد و این وضعیت در جاده ها،پل ها و تونل ها، چه بزرگ یاشد و چه کوچک صادق است.
11)مثال هایی برای انبساط بزنید؟
انبساط معمولاً به دلیل گرمایش صورت میگیرد. در گرما پیوند مولکول های اجسام ضعیف میشوند و مولکول های کوچکتر با سرعت بیشتری حرکت میکنند و سبب انبساط میشوند. اگر بخواهیم از ارقام ریاضی مثال بزنیم باید بگوییم عبارت a2+2ab+2b منبسط شده عبارت (a+b)2 میباشد.
12)درز سرد چیست؟
مقطعی است که به دلیل دو مرحله ای اجرا شدن و یا وقفه در بتن ، بین دو مرحله واقع میشود و بتن مرحله دوم با مرحله اول مخلوط نمیشود.
13)نمونه ژوئن حرارتی چیست؟
انبساط حرارتی در جایی که اجسام تحت تغییرات دمائی قرار میگیرند ، واقع میشود. در دمای بالاتر مولکول ها کوچکتر شده و سریعتر حرکت میکند و فضای بیشتری اشغال میکند و در نتیجه اشیاء گرم شده منبسط میشوند.